OPINIE - BUITENLAND

Taiwan, China en het Westen

Is het Westen voorbereid op Chinese militaire actie?

LKOL B.D. P. DEKKERS

De toenemende invloed van China

Dit artikel werd geschreven met behulp van een MacBook Air, gemaakt in China, aan de hand van aantekeningen in een schrijfblok, eveneens made in China. Hoe onbetekenend ook, het toont duidelijk aan hoezeer China is binnengedrongen in ons dagelijks leven, al worden hier en daar al de eerste tekenen van verzet hiertegen zichtbaar. Zo werd onlangs in Duitsland de verkoop van Chinese smartphones van de merken One Plus en Oppo aan banden gelegd en meerdere landen, waaronder Nederland, hebben Huawei uitgesloten van de levering van kritieke componenten voor het 5G-netwerk. Waar echter tot nog niet zo lang geleden de rol van China zich beperkte tot die van ‘fabriek van de wereld’, heeft het land, sinds het aantreden van de huidige leider Xi Jinping, zich een steeds assertievere houding aangemeten. Het heeft zonder enig omhaal aangegeven dat het zijn economische en militaire macht linksom of rechtsom wenst uit te breiden tot het uiterlijk in 2049 een dominante positie in de wereld heeft bereikt. Het wil in staat zijn om te land, ter zee, in de lucht en in de ruimte oorlogen te kunnen voeren en te winnen. Op een andere manier kan de nu plaatsvindende ongekende militaire expansie van China niet worden verklaard. Een aan duidelijkheid niets te wensen overlatende demonstratie daarvan was de overtrokken Chinese reactie op het bezoek van de voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, Speaker of the House Nancy Pelosi, aan Taiwan in augustus van dit jaar. Dit bezoek werd twaalf dagen later gevolgd door een bezoek van nog eens vijf Amerikaanse congresleden, behorend tot beide partijen in het Amerikaanse politieke spectrum. De Taiwanese president Tsai Ing-wen beschouwde deze bezoeken als een ferme bevestiging van de Amerikaanse solidariteit met haar eiland. De machthebbers in Beijing waren hier echter overduidelijk niet van gediend, zij beschouwen Taiwan immers als een afvallige provincie die, hoe dan ook, eens met de Volksrepubliek op het vasteland moet worden verenigd. De Chinese minister van buitenlandse zaken, Wang Yi, liet zich tijdens een bijeenkomst met Aziatische collega’s in Cambodja in niet mis te verstane bewoordingen uit dat Taiwan zal terugkeren in de Chinese moederschoot. Dat de 17,5 miljoen inwoners van Taiwan daar heel anders over denken doet er voor de machthebbers in Beijing niet toe, iets waar de inwoners van Hongkong over kunnen meepraten. En, nog los van het feit dat Taiwan, in tegenstelling tot de volksrepubliek, een democratische staat is met vrije verkiezingen waar mensenrechten worden gerespecteerd, een Chinese verovering van Taiwan zou ook op economisch gebied een ramp voor de wereld zijn. Zo is de Taiwanese producent TSMC bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de helft van de wereldwijde productie van computerchips en 90% van de productie van geavanceerde chips, iets waar China zelf nog niet toe in staat is.

De Taiwanese president Tsai Ing-wen (foto: Wikimedia Commons)

Een Chinese Chengdu J-20 (Foto: Wikimedia Commons)

De militaire macht van China breidt zich uit

Het Chinese militaire vertoon na het vertrek van Nancy Pelosi uit Taiwan had verdacht veel weg van een generale repetitie voor een militaire operatie om het afvallige eiland met een invasie terug in de Chinese moederschoot te brengen. Het optreden van China tegen Taiwan heeft de vraag doen rijzen wat de reactie van het Westen zou moeten zijn als China daadwerkelijk zou overgaan tot een veroveringsoorlog tegen Taiwan. De Verenigde Staten (VS) hebben de laatste maanden, bij monde van president Biden, meer dan eens verklaard dat de het antwoord op de vraag of de VS Taiwan te hulp zullen schieten bij een Chinese aanval ‘Ja’ zal luiden. Alhoewel het State Department een poging heeft ondernomen deze uitspraken af te zwakken, geeft het toch een onmiskenbare koerswijziging aan in de Amerikaanse politiek met betrekking tot de Chinese dreiging richting Taiwan; van een zekere onverschilligheid naar een duidelijke stellingname. De vraag is echter of de VS überhaupt wel voldoende voorbereid zijn op een militair conflict met de Chinese Volksrepubliek. Want het laatste lijkt een niet meer zo onvoorstelbaar scenario te zijn geworden. Echter, ondanks de ferme retoriek in Washington blijkt in de praktijk nog weinig van de urgentie die geboden is om China in het Verre Oosten met militaire middelen te weerstaan.

In een vorig artikel in Carré [1] werd nog eens gewezen op de grote voorsprong van China op het gebied van hypersone wapens en niets wijst er vooralsnog op dat het Westen deze voorsprong de komende vijf à tien jaar kan inhalen. De regering in Washington is zich overigens wel degelijk bewust van de groeiende dreiging die van China uitgaat. De militaire top en de inlichtingendiensten hebben al meermaals gewaarschuwd voor het gevaar van een Chinese invasie van Taiwan. De directeur van de CIA oordeelde dat China zich gesterkt zou voelen door het voorbeeld van Rusland met zijn inval in Oekraïne. De isolatie van Rusland door westerse sancties heeft China onverwacht een trouwe vazal opgeleverd in de persoon van president Poetin, die zijn fossiele bodemschatten nu tegen een bodemprijs mag slijten aan China. Een Russisch succes in deze oorlog zou zeker een opsteker zijn voor Xi om de Taiwanese kwestie voor eens en altijd naar zijn hand te zetten.

Maar ook zonder hypersone wapensystemen heeft China een aantal troeven achter de hand in de strijd om Taiwan. Het opereert als het ware in zijn eigen achtertuin, waar de VS afhankelijk zijn van duizenden kilometers lange aanvoerlijnen. De slagkracht zal moeten komen van de carrier strike groups en van luchtstrijdkrachten, opererend vanuit de VS of van een basis op het grondgebied van een bevriende mogendheid. De marineschepen zijn kwetsbaar voor de nieuwe Chinese ballistische raketten, en de dichtstbijzijnde Amerikaanse basis, Guam, is ruim 1500 mijl van Taiwan verwijderd. De plaatsing van Amerikaanse strijdkrachten op Taiwan zelf zal vrijwel zeker tot ongekende represailles van China kunnen leiden. De geloofwaardigheid van de VS in Azië zal echter op het spel komen te staan als de VS niet adequaat reageren op de Chinese manoeuvres rond Taiwan. Mondeling uitgesproken verzekeringen van steun aan Taiwan zijn weinig waard als er onvoldoende militaire middelen tegenover staan.

Een Chinese marinier (Foto: Wikimedia Commons)

De USS Carl Vinson ergens in de Pacific (foto: Wikimedia Commons)

Wat kunnen de VS hier tegenoverstellen?

De Amerikaanse defensiebegroting voor het fiscale jaar 2023, dat op 1 oktober 2022 ingaat, beslaat het astronomische bedrag van 850 miljard dollar, give or take een paar miljard. Een stijging van maar liefst zeventig miljard ten opzichte van het jaar daarvoor. Daarbij moet echter wel gezegd worden dat deze stijging niet of nauwelijks gelijke tred houdt met de inflatie. Maar, aan de andere kant moet daarbij wel opgemerkt worden dat maar liefst 138 miljard bestemd is voor innovatie en de ontwikkeling van nieuwe wapensystemen. Er gloort dus wel enige hoop dat de VS hun technologische achterstand op het gebied van nieuwe wapensystemen kunnen inlopen. Maar de ontwikkelingen in China gaan ook door en het land zal alles inzetten om de technologische voorsprong niet meer uit handen te geven.

Maar er zijn ook lichtpuntjes, en een daarvan is het Pacific Deterrence Initiative (PDI) [2], waarin de Chinese dreiging als eerste prioriteit wordt aangemerkt. Daarmee wordt het gevaar voor een Chinese invasie niet afgewend. Als een ding duidelijk is geworden door de Russische oorlog in Oekraïne, is dat het aanhouden van grote hoeveelheden munitie een zaak van levensbelang is. Het verschepen van grote aantallen granaten heeft pijnlijk aangetoond hoe kwetsbaar de situatie is aangezien het jaren kan duren voor met name hi-tech wapens, zoals bijvoorbeeld de Javelin, weer voorzien zijn van voldoende munitievoorraden.

Het Amerikaanse Marine Corps (USMC) heeft in zijn visie voor 2030 [3] (Marine Corps Force Design 2030) verkondigd vol in te zetten op wat wordt genoemd loitering munitions. De lessen uit de oorlog in Oekraïne zijn voor wat betreft het USMC alle reden voor een ‘alle hens aan dek’ om alle beschikbare nieuwe technologie aan boord te brengen en er zo voor zorg te dragen dat het korps geen achterstand oploopt in de race tegen een potentiële tegenstander.

Met alle branden en potentiële brandhaarden in de wereld, in Oekraïne, maar ook in de overige door Rusland direct bedreigde landen in de regio, het Midden-Oosten en Oost-Azië, is het zelfs voor een supermacht als de VS niet eenvoudig om te bepalen waar de beschikbare eenheden het best geplaatst kunnen worden. Zo is als reactie op de Russische dreiging in Oost-Europa het contingent Amerikaanse troepen in Europa opgehoogd van 60.000 naar 100.000 en niets wijst erop dat dit aantal binnen afzienbare tijd weer omlaag zal gaan; zeker niet zolang de oorlog aan de rand van Europa nog voortduurt. Ook in het Midden-Oosten blijft de situatie explosief. Te denken daarbij valt bijvoorbeeld aan de uitzichtloze burgeroorlogen in Jemen en Syrië, of de niet aflatende inspanningen van de ayatollahs om ten koste van alles hun land te verheffen tot de status van kernwapennatie. De verwachting is niet ongegrond dat Iran’s nieuw verworven bondgenoot Rusland hen hierbij de helpende hand zal toesteken. Al deze omstandigheden leiden af van de grootste geopolitieke dreiging, die gaat uit van de Chinese Volksrepubliek [4].

Wat kunnen de Europese geallieerden doen?

Een van de mogelijkheden om uit de impasse te komen ontstaat als de Europese NAVO-lidstaten hun verplichtingen nakomen en meer verantwoordelijkheid nemen voor de veiligheid op hun eigen continent. Niet alleen in woorden maar voor de verandering ook in daden. Nederland geeft daarbij alvast een slecht visitekaartje af, door de 2%-norm na een paar jaar alweer los te laten. Met de huidige ontwikkelingen in de wereld wordt die norm overigens meer een absoluut minimum in plaats van het hoogst haalbare om na te streven. Elk bataljon of squadron dat Europa op de been kan brengen in ons eigen theater, kan de VS de mogelijkheid geven meer eenheden en wapensystemen beschikbaar te hebben voor de inzet in het Verre Oosten, bij een mogelijk conflict rond Taiwan. Want, om met Tom Clancy te spreken, er is een Clear and Present Danger. Xi zal niet wachten met het verwezenlijken van zijn ambities tot de VS hun achterstand bij de ontwikkeling van gelijkwaardige innovatieve wapensystemen hebben ingelopen. De enige manier om een oorlog te voorkomen is immers de beschikking over een meer dan voldoende afschrikwekkend vermogen. Dat was de grote les van de Koude Oorlog, en meer recent op een andere manier, van de Russische inval in Oekraïne. Als president Poetin na de lauwe reactie van het Westen op zijn annexatie van de Krim, en andere Russische expansionistische avonturen, niet het idee had gekregen dat de EU hopeloos verdeeld en de NAVO een zachte hersendood was gestorven, zou hij zich nog wel eens hebben beraden op het ontketenen van een veroveringsoorlog.

Afschrikwekkend vermogen voorkomt oorlogen

Iran’s Ali Khamenei in gesprek met Xi Jinping (Foto: Wikimedia Commons)

Xi Jinping en Vladimir Poetin bezegelen hun vriendschap (foto: Wikimedia)

Een Nederlandse bijdrage

Wat kan Nederland doen? Wij willen hier geen pleidooi houden om onze Koninklijke Marine gelijk maar op te laten stomen naar de Zuid-Chinese Zee. Weliswaar kan de SMART-L radar op ons fregat ballistische raketten detecteren, maar het vernietigen van het inkomende projectiel zullen wij nog aan een ander schip moeten overlaten. Onze vloot zal daar dus waarschijnlijk nog weinig gewicht in de schaal kunnen leggen. Maar Nederland kan wel op andere fronten iets betekenen. In de Defensievisie (DV) 2035 is bij de inrichtingsprincipes een plaats ingeruimd voor ‘Sterk Innoverend Vermogen’. We leggen de nadruk op kennisgebieden en technologieën voor doeleinden specifiek voor Defensie. Onze kennisinstituten NLR, TNO, de TU Delft en Eindhoven beschikken over een uitgebreid arsenaal aan kennis en kunde, opgedaan bij hun researchprojecten. Nederland neemt al deel in het Europese Defensie Agentschap (EDA) en het European Defence Industrial Development Programme (EDIDP). Binnen EDA is afgesproken dat 2% van de defensie-uitgaven ten goede zal komen aan research and development (R&D). Weliswaar wat aan de zuinige kant, en vanwege de hoognodige reparatie op alle onderdelen van Defensie zal het niet drastische verhoogd worden in de nabije toekomst. Laat men er daarom voor waken om dit budget niet versnipperd te laten raken naar onderzoek dat niet leidt naar innovatieve wapensystemen. Een duidelijke prioritering in de visie zou daarbij behulpzaam kunnen zijn. Al dit onderzoek kan bijdragen aan het vinden van oplossingen voor de uitdagingen bij de ontwikkeling van hypersone wapensystemen. Ook zouden onze instituten kunnen bijdragen bij de ontwikkeling van defensieve middelen tegen dit soort wapens. Te denken valt aan middelen voor de detectie en het volgen van gelanceerde hypersone wapens. Andere terreinen waar ons land actief kan zijn is bij het onderzoek naar mogelijkheden om satellieten beter bestand te maken tegen vijandelijke aanvallen. De al bestaande systemen zoals de SMART L-ER zouden al een startpunt voor deze ontwikkeling kunnen zijn. Kortom, Nederland hoeft zich niet zuinig en afzijdig op te stellen als het er om gaat het Westen weerbaar te maken tegen het Chinese streven de wereld haar wil op te leggen.

Conclusie

Het lijkt erop dat, zou China op korte termijn tot een militaire verovering van Taiwan overgaan, het Westen daar niet goed op voorbereid is. De snelle innovatie bij de Chinese militaire middelen, met name op het gebied van hypersone wapens, heeft het land een voorsprong gegeven. De Russische inval in Oekraïne was om meerdere redenen een onverwacht geschenk voor China, met name het feit dat Poetin zich zo sterk afhankelijk van China heeft gemaakt. Het Westen zal alle zeilen moeten bijzetten om te voorkomen dat China van de gelegenheid gebruikt maakt om Taiwan te verenigen met de Volksrepubliek. De beste manier om oorlog te voorkomen is door zo sterk te zijn dat de tegenstander zich wel twee keer bedenkt voor hij een oorlog ontketent. Nederland zou hierbij kunnen bijdragen door het inzetten van zijn niet onaanzienlijke R&D capaciteit.

Eindnoten:

1. Carré 6-2022, 'Hypersone Wapensystemen', lkol b.d. Patrick Bolder.

2. 'President’s FY23 budget restores American leadership and confronts global threats' (whitehouse.gov).

3. Defense News, 9 mei 2022 (defensenews.com).

4. Geraadpleegde bronnen: Foreign Affairs, August 2022, Militaire Spectator, juli 2022, DV 2035.