Transformatie van de Koninklijke Landmacht

Noodzaak en urgentie zijn duidelijk

Op 24 februari 2022 werd bevestigd wat ten grondslag ligt aan het militaire vak: we moeten voorbereid zijn op het onverwachte. De Russische invasie in Oekraïne kwam voor velen als een verrassing. Het voortslepende conflict veroorzaakte al duizenden slachtoffers, miljoenen ontheemden, een ontwricht land en onbeschrijfelijk menselijk leed. Stukje bij beetje komen de gruwelen aan het licht. Maar wat vanaf die ene februarinacht glashelder is: de Russische invasie van Oekraïne bracht oorlog terug in Europa. Dit feit bleek een wake-up-call voor westerse landen en een keerpunt in het denken over hun krijgsmachten. Het leidde tot historisch grote defensie-investeringen – in Nederland zelfs tot 40% extra budget. Zowel NAVO- als EU-staten zien de noodzaak van een krijgsmacht die een geloofwaardig afschrikkend effect heeft én die kan verdedigen, indien de afschrikking faalt. De oorlog in Oekraïne hangt daarmee een hernieuwd gewicht aan het nakomen van bondgenootschappelijke afspraken op het gebied van capaciteiten en inzetgerede eenheden.

De oorlog in Oekraïne staat niet op zichzelf. Het past binnen een bredere trend van moeilijker voorspelbare dreigingen, exponentiële technologische ontwikkelingen en veranderde geopolitieke verhoudingen, zoals ook de Defensievisie (DV) 2035 en de recentere Defensienota (DN) 2022 beschrijven. De mondiale veiligheidssituatie vraagt erom dat Defensie sneller, langer én vaker inzetbaar is.

De realiteit

De Koninklijke Landmacht kan in haar huidige staat niet voldoen aan die eisen. Het is daarom noodzakelijk om te veranderen – te transformeren. De historisch grote investeringen in de krijgsmacht bieden de landmacht mogelijkheden om hardnekkige problematiek op te lossen en een toekomstbestendige weg in te slaan. De landmacht gaat herstellen, vernieuwen en versterken. Daar vraagt de veiligheidssituatie om. Bovendien verdienen de mannen en vrouwen van de landmacht het om gezond, veilig en prettig te kunnen werken – iets wat in de afgelopen jaren niet gegarandeerd was.

De landmacht gaat herstellen, vernieuwen en versterken

Eerste stap is herstel

Allereerst brengt de landmacht de basis op orde. Je wilt immers bouwen op een stevig fundament. Stap voor stap gaat de landmacht de hardnekkige problematiek van de afgelopen jaren oplossen. Deze uit zich op grofweg vijf gebieden. Het eerste is het aanhoudende probleem met personele vulling: er is een groot aantal vacatures en ook personeelsbehoud is een aandachtspunt. Het tweede betreft het gebrek aan goede munitie. Verder zorgt het sterk verouderde defensie-vastgoed voor problemen, en ook op IV/ICT-gebied is vernieuwing noodzakelijk. Tot slot zijn er tekorten aan reserve-onderdelen voor de instandhouding van het materieel.

In de DN2018 en -2022 is geld gereserveerd voor het oplossen van deze vijf problematieken. En de eerste verbeterstappen zijn al gezet. Zo is er een nieuw arbeidsvoorwaardenakkoord afgesloten dat met name de positie van manschappen en onderofficieren verbetert en vinden er inmiddels gesprekken over het toeslagenstelsel plaats. En op het gebied van munitie en reservedelen zijn verschillende contracten met fabrikanten en leveranciers al aangepast met behulp van het extra geld. Toch zal het nog een aantal jaren duren voordat grote verbeteringen zichtbaar worden – niet in de laatste plaats omdat de defensie-industrie overvraagd wordt door de gestegen defensie-uitgaven als gevolg van de oorlog in Oekraïne.

De vijf hardnekkige problemen die opgelost moeten worden om de basis op orde te krijgen (Infographic: Defensie)

Transformatie langs zes lijnen

Een deel van de oplossingen voor de hardnekkige problematiek is onderdeel van de transformatie van de Koninklijke Landmacht. De landmacht transformeert immers omdat ze er daadwerkelijk beter van wordt. De transformatie van de landmacht bestaat uit zes ‘veranderlijnen’:

1. Specialisatie: De Koninklijke Landmacht kiest voor focus door eenheden in te richten rond drie kerncapaciteiten: een light brigade en het Korps Commando Troepen (Special Operations Forces/Rapid Reaction Command), een medium brigade (Medium Infantry Command) en een heavy brigade (Heavy Infantry Command). Deze drie Commands zijn ingericht volgens het principe organize as you fight. Ze zijn zelfstandiger, omdat ze gaan beschikken over eigen gevechtssteun en logistieke capaciteiten. Ook zijn opleidingen, oefeningen en trainingen, en kennisontwikkeling geïntegreerd. Het resultaat is een samenhangend geheel, waarin opleiding, training, inzet, uitrusting en expertise volledig op elkaar zijn afgestemd. Daarnaast versterkt de landmacht het optreden met informatiemanoeuvre-capaciteiten en, samen met Duitsland, Integrated Air and Missile Defense (IAMD) ondergebracht in het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC) en 1 German Netherlands Corps (1GNC).
2. Schaalbaarheid: De Commands worden in schaalbare bouwstenen, of modules, gereed gesteld voor inzet. Deze modules zijn tailored to the mission’ in zowel specialisme als grootte. In NAVO-termen zijn dat Combined Arms Team (CAT), Battalion Task Group (BTG) en Brigade Combat Team (BCT). De landmacht kiest voor deze modules, omdat ze interoperabel zijn met internationale partners en aansluiten bij datgene wat de NAVO vraagt.
3. Schillen: Om de organisatie te bemensen, wil de landmacht werken met vier schillen. Naast de kern van operationeel geplaatst personeel (schil 1), wordt niet-operationeel geplaatst personeel (schil 2) operationeel ingezet wanneer dat nodig is. Hiermee kunnen de operationele capaciteiten snel aangevuld worden – ook in tijden van personele tekorten. De inzet van reservisten (schil 3) wordt uitgebreid en tot slot doet de landmacht via publiek-private ecosystemen een beroep op civiel personeel en materieel (schil 4).
4. Regionaal geconcentreerd: De transformatie van de landmacht gaat hand in hand met de vernieuwing en verduurzaming van het sterk verouderde vastgoed. De Commands worden regionaal geconcentreerd, in plaats van dat ze verdeeld zijn over het land. Dit betekent dat werknemers opgeleid worden én gaan werken in dezelfde regio: mensen hoeven dus minder vaak te verhuizen tijdens hun loopbaan. De verwachting is dat dit bijdraagt aan behoud van personeel.
5. Samenwerking: De Koninklijke Landmacht werkt in de transformatie zoveel mogelijk samen met partners: elkaar versterken is het doel. Met Duitsland wordt de integratie voortgezet en uitgebouwd: de drie Nederlandse brigades worden ingebed in Duitse divisies. De landmacht werkt voortaan samen met Duitsland aan capaciteitsontwikkeling, om zo complementariteit en interoperabiliteit te vergroten. Een voorbeeld hiervan is het programma Tactical Edge Networking (TEN). De Duits-Nederlandse samenwerking heeft zelfs geleid tot een Common Army Vision: twee landen, één visie. Binnen Nederland werkt de landmacht samen met civiele autoriteiten, bijvoorbeeld in de aansturing van nationale crisisoperaties. Ook zoekt de landmacht waar mogelijk samenwerking met het bedrijfsleven en de kennisinstituten.
6. Modernisering: De transformatie omvat moderniseringen van de grote wapensystemen en op het gebied van informatiegestuurd optreden (IGO). De landmacht verbetert of vervangt de komende jaren bijna alles wat rijdt en rolt. Zowel alle hoofdwapensystemen, als ook alle ondersteunende systemen. De landmacht investeert verder in C4I-infrastructuur, inlichtingen, cyber, elektronische oorlogvoering, cognitieve beïnvloeding en simulatiesystemen. Ook wil de landmacht meer gebruikmaken van onbemande systemen (zoals robotica, onbemande voertuigen en drones), capaciteiten ter bestrijding van drones (C-UAS-eenheid) en kunstmatige intelligentie. Hierdoor kan de landmacht méér doen met hetzelfde aantal mensen.

De zes transformatielijnen om de landmacht beter te maken. (Infographic: Defensie)

Met de transformatie wordt de landmacht ‘compact, compleet, competitief, compliant’ en worden de commandanten op alle niveaus meer in hun kracht gezet. De transformatie van de landmacht verloopt niet in splendid isolation, maar juist in samenhang met internationale en interdepartementale programma’s. Denk aan de DN 2022, de Human Resource (HR)-transitie, het vastgoedplan en de IV/ICT-portefeuille. De transformatie is op departementsniveau afgestemd met de strategische cyclus, en binnen de landmacht wordt het uitgewerkt in de Marsrichting en Marsroutes[1].

Hoe nu verder?

Het eerlijke verhaal is dat de transformatie niet van vandaag op morgen geregeld is. Met het oog op de onzekere veiligheidssituatie en de urgentie om te transformeren, kijkt de landmacht op welke vlakken de transformatie versneld kan worden. Het feit dat de huidige defensie-investeringen geen garantie bieden voor de toekomst, maakt het des te belangrijker om in hoog tempo te investeren. En soms lukt dat al. Zo heeft het KCT binnen drie maanden de 102 Compagnie opgericht, terwijl een dergelijk traject gewoonlijk minimaal negen maanden kost – een heus reorganisatierecord. Met de DN 2022 worden de eerste stappen dus gezet. Maar ook daarna zijn blijvende investeringen nodig om shortfalls, zoals op het gebied van gevechtskracht en logistieke en geneeskundige ondersteuning, te kunnen aanpakken. De landmacht moet tenslotte herstellen, groeien en zich voortdurend blijven aanpassen: ze moet altijd klaar zijn voor het onverwachte.

Inmiddels zijn de piketpalen uitgezet: de landmacht gaat transformeren. Maar wel zonder haar unieke eigenschappen en capaciteiten te verliezen. De landmacht blijft voorzien in veiligheid door, voor en tussen mensen. De landmacht blijft hoogtechnologisch en gekenmerkt door multidomein-, combined arms- en IGO. Samen met partners, in Nederland en daarbuiten. Mensen staan centraal, omdat zij de verbindende factor zijn tussen informatie en slagkracht. Zij kijken anderen in de ogen, achterhalen gevoelens, duiden percepties en leggen intenties bloot: de mens is en blijft essentieel voor operationeel succes. Ook in de transformatie staat de mens centraal. Ieders betrokkenheid, kennis en kunde is hard nodig bij de verdere uitwerking en implementatie van de plannen. Juist landmachters en hun vermogen om te gaan met het onverwachte helpen de transformatie tot een succes te maken.

De transformatie gaat over zes lijnen waarin de mens centraal staat