OPINIE - BINNENLAND
Het Van Weerden Poelman Fonds
75 jaar gevleugelde hulp
KOL B.D. PAUL VAN DER HEIJDEN vicevoorzitter Raad van Bestuur VWPF
Armoede in Nederland?
Het zal niemand zijn ontgaan: ook in Nederland neemt het aantal mensen dat in financiële problemen komt gestaag toe. Het aantal mensen dat zelfs onder de armoedegrens zakt neemt toe. Het CBS en het NIBUD publiceren er regelmatig over. Door COVID-19, de oorlog in Oekraïne, de gestegen energieprijzen en de steeds hogere kosten van levensonderhoud loopt de inflatie steeds verder op. In 2021 waren er plusminus 513.000 huishoudens die in armoederisico vertoefden waarvan 20% (grote) betalingsproblemen had. Het CBS schrijft hierover: ‘Bij een inkomen onder de lage-inkomensgrens spreken we van een huishouden met een laag inkomen of van een huishouden met risico op armoede. In 2020 lag de grens voor een alleenstaande op 1100 euro per maand, voor een (echt-)paar was dat 1550 euro. Bij twee minderjarige kinderen was de grens voor een paar 2110 euro en voor een eenoudergezin 1680 euro’ [1].
Een verontrustende gedachte: het armoederisico blijft volgens het CPB onverminderd bestaan voor ten minste 14% van de mensen die structureel moeten rondkomen van een laag inkomen. Die armoede, schulden en betalingsachterstanden leiden onder meer tot (blijvende) stress, slapeloosheid, concentratieproblemen, algehele vermindering van weerstand en gezondheidsklachten, ziekteverzuim (ook om op dagelijks woon-werkverkeer te besparen), langdurige noodzaak terug te vallen op voedselbanken, algehele sociale uitsluiting, (huiselijk)geweld, het zoeken van toevlucht tot het Leger des Heils; ook tot uiteenlopende game-, alcohol-, gok- en/of drugsverslavingsproblematieken, regelmatig leidend tot psychische en psychiatrische problemen, en soms zelfs tot suïcidepogingen. In de problemen raken is niet zo moeilijk, maar eruit komen is van een andere orde.
Armoede bij Defensie?
Of er echte armoede bestaat bij defensiecollega’s? In ieder geval zijn er best wat collega’s met betalingsmoeilijkheden en betalingsachterstanden. Het is ook niet voor niets dat Defensie in 2021 een Projectleider Schuldproblematiek heeft aangesteld bij de Divisie P&O Defensie (DPOD). En op 9 juni 2021 is er door de C-DPOD aan alle personeelsleden van Defensie een brief gezonden over hulp van Defensie bij financiële problemen. Hierin wordt onder meer verwezen naar de Dienst Bedrijfsmaatschappelijk Werk (BMW) die kan adviseren, bemiddelen en verwijzen. Daarnaast bestaan er diverse fondsen die elk op hun eigen manier hulp kunnen en willen bieden.
Dus, misschien bestaat er geen armoede bij defensiepersoneel, maar zeker is dat er wel (voormalige) collega’s zijn met schulden en betalingsachterstanden die kunnen leiden tot stress, slapeloosheid, verslavingsproblematiek, etc. En dat is problematisch en zeker ongewenst, want wij werken in een organisatie waarin we niet stoppen en we wel verder gaan dan anderen, waar we blindelings op elkaar moeten kunnen vertrouwen, waarin we als team onze taken veilig en succesvol moeten verwezenlijken; en dat geldt zowel voor burgermedewerkers als militaire collega’s van alle krijgsmachtonderdelen. En juist daarom is het zo belangrijk dat we ook als Defensie zorg besteden aan collega’s die, om wat voor reden dan ook, in financiële problemen raken en betalingsachterstanden oplopen. Goed dat Defensie er iets aan wil doen, dat Defensie deze problematiek niet negeert en dat met de aanstelling van een Projectleider Schuldproblematiek en de inzet van BMW en anderen er iets aan gedaan kan worden.
Steun- en hulpfondsen
Er zijn diverse fondsen die voor militairen en burgers (financiële) hulp kunnen bieden. Sommige wapens, dienstvakken, regimenten, korpsen en defensieonderdelen hebben een eigen steunfonds. Meestal zijn die georganiseerd als onafhankelijke stichting, sommige zijn zelfs al meer dan een eeuw actief. Elk fonds verleent steun op zijn eigen wijze en heeft eigen statuten en regels. Maar één ding hebben zij met elkaar gemeen: zij willen en kunnen helpen. Voor burgerpersoneel van Defensie is er de Stichting Burgerpersoneelsfonds (SBF; www.burgerpersoneelsfonds.nl) en voor militairen zijn er diverse fondsen, waarvan zes zich hebben aangesloten bij de Gezamenlijke Militaire Fondsen (GMF; www.militairefondsen.nl). Dit zijn het Fonds 1815, het Karel Doorman Fonds, het Sociaal Fonds KM, de Prins Bernhard Stichting, het Fonds KL 1940 en het Van Weerden Poelman Fonds (VWPF). Dit laatste fonds bestaat komende september 75 jaar.
Het VWPF is een onafhankelijke stichting met de status van Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI), waardoor giften, donaties, legaten en leningen belastingvrij kunnen worden ontvangen en verstrekt. Statutair beoogt het VWPF een sociaal-financieel vangnet te zijn voor (oud-)medewerkers van de luchtmacht, voor hun gezinnen en eventueel hun nabestaanden. Het fonds draagt de naam van Hendrik van Weerden Poelman. Een luchtvaartpionier die bekend is geworden van zijn vluchten van Amsterdam naar Batavia. Hij was militair vlieger bij de toenmalige Luchtvaartafdeeling (LVA) en later bij het Wapen der Militaire Luchtvaart (ML). Hendrik van Weerden Poelman, geboren in 1890 en gestorven bij een noodlottig verkeersongeval in 1945 was bekend bij zijn collega’s en chefs als een zeer sociaal en betrokken mens, die zelfs regelmatig uit eigen zak collega’s hielp om rekeningen te betalen. Een man voor wie eigenlijk ook al de huidige slogan van de luchtmacht zou hebben kunnen gelden: Één team, één taak!
Het VWPF is een onafhankelijke stichting met ANBI-status
Hendrik van Weerden Poelman (links) met collega’s van de Militaire Luchtvaart (foto: NIMH)
In 1947 besloten enkele officieren van de ML een steunfonds op te richten voor collega’s in financiële nood. De oprichters hadden niet veel moeite om een naam te vinden voor dat sociale hulpfonds. Op 25 september van dat jaar werd de naam notarieel vastgelegd. Het startkapitaal bedroeg destijds het mooie ronde bedrag van honderd gulden. Door giften, donaties en legaten en ook door een gezonde beleggingsportefeuille is dat werkkapitaal inmiddels flink gestegen en kan het VWPF de hulpvragers over het algemeen goed van dienst zijn. Het VWPF maakte vanaf de oprichting geen deel uit van de formele militaire organisatiestructuur en is ook nu nog steeds onafhankelijk. Gelukkig heeft het VWPF wel alle (morele)steun van de leiding van het Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK) en van zeer velen die bij de luchtmacht werken of gewerkt hebben. Indien noodzakelijk kunnen alle (oud-)medewerkers een aanvraag tot hulp bij het fonds indienen.
Het doel van het VWPF is medewerkers van het CLSK en alle oud-medewerkers die tenminste acht jaar een aanstelling hebben gehad, te ondersteunen bij het overwinnen van financiële problemen die zijn ontstaan door sociale en/of medische omstandigheden. Ook de gezinnen en/of nabestaanden van die (oud-)medewerkers vallen onder de doelgroep. Sinds de oprichting zijn al ruim zesduizend aanvragen in behandeling genomen. Bij alle aanvragen moet de financiële situatie van de aanvrager en diens eventuele partner worden bekeken. Het fonds mag niet de rol van een bank overnemen en dus geen goedkope hypotheek of consumptief krediet verstrekken. Daarom kunnen niet alle aanvragen worden gehonoreerd. De laatste tien jaar worden er gemiddeld 45 à 60 aanvragen per jaar ontvangen en behandeld. Het fonds verstrekt laagrentende leningen, renteloze leningen en/of schenkingen. Daar waar medische oorzaken ten grondslag liggen aan een aanvraag wordt er meestal overgegaan tot een schenking. Wanneer een onmiddellijke huisuitzetting dreigt, wil het VWPF direct bijspringen om dat te voorkomen. Elke aanvraag is uniek en wordt ook als zodanig door de Raad van Bestuur (RvB) beoordeeld. Deze komt maandelijks bijeen, steeds bij een ander CLSK-onderdeel en twee keer per jaar bij de IGK. Uiteraard is voor het VWPF ook de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van toepassing en daarom is er een privacyreglement opgesteld. Belangrijk om te weten is dat anonimiteit van de aanvrager(s) altijd wordt gegarandeerd. De hoofdlijnen van het beleid zijn neergelegd in de jaarverslagen en in het beleidsdocument Beleidsplan 2021-2024. Deze jaarverslagen en dit beleidsdocument zijn te vinden op: www.hetvanweerdenpoelmanfonds.nl.
De RvB laat het 75-jarig bestaan niet stilletjes voorbijgaan. Er wordt een bloemengroet gebracht op het graf van Hendrik van Weerden Poelman in Lochem. De grafrechten worden als eerbetoon aan deze sociaal bewogen luchtvaartpionier overigens geheel door het VWPF gedragen. Voorts zal er in de Vliegende Hollander en in Checkpoint aandacht worden besteed aan het jubileum. In september zal er een mini-symposium worden gehouden, met diverse sprekers. De staatssecretaris, P-HDP, C-LSK, commando- en onderdeelscommandanten met vertegenwoordigers van de onderdelen, medewerkers van BMW en van de Dienst Geestelijke Verzorging, voorzitters van andere bij het GMF aangesloten fondsen, de Projectleider Schuldproblematiek en anderen zullen daarvoor worden uitgenodigd. In de tussentijd wordt er gewerkt aan een stukje moderne geschiedschrijving, waarvoor het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) zijn gewaardeerde medewerking verleent. En aan het eind van het jaar zal het Orkest van de Koninklijke Luchtmacht een benefietconcert verzorgen waarvan een deel van de opbrengst zal worden geschonken aan het fonds. Naar verwachting zal dit elk jaar worden herhaald, steeds in een ander theater in het land. De ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan gecomponeerde Van Weerden Poelman Mars zal dan natuurlijk niet op het programma ontbreken!
Ter afsluiting
Er zijn meerdere goede militaire en burger steunfondsen en gelukkig wordt er ook constructief samengewerkt, soms zelfs met gelijktijdige en gecoördineerde giften aan cliënten uit meerdere fondsen. Het VWPF bestaat binnenkort 75 jaar, een goede reden om even kort stil te staan om ons weer eens te realiseren dat er (oud-)collega’s zijn die in financiële problemen kunnen komen; en dat het goed is dat hulp niet ver weg hoeft te zijn. Durf om hulp te vragen en durf (als officier) collega’s zo nodig te attenderen op het bestaan van deze fondsen. De eerste stap helpt je verder… durf deze dus te (laten) zetten!
Voor giften/donaties/legaten kunt u altijd contact opnemen met de in dit artikel genoemde steunfondsen. Donaties zijn altijd welkom, waarvoor alvast hartelijk dank!
Het rekeningnummer van het VWPF is: NL09 INGB 0000515510.
Kol b.d. Paul van der Heijden