OPINIE - BINNENLAND
Veteranen Platform reageert
Tweede kabinetsreactie op het dekolonisatieonderzoek
LGEN B.D. J.F.A.M. VAN GRIENSVEN
De thuisbasis van het Veteranen Platform te Doorn
Van de redactie, ter inleiding
Op 17 februari 2022 werden de resultaten gepresenteerd van het onderzoeksprogramma ‘Onafhankelijkheid, Dekolonisatie, Geweld en Oorlog in Indonesië, 1945 – 1950’, kortweg aangeduid als het dekolonisatieonderzoek. Enkele uren na de presentatie gaf minister-president Rutte een eerste verklaring voor de tv en later op die dag volgde de eerste schriftelijke kabinetsreactie. Het kabinet stemde in met de conclusies van het dekolonisatieonderzoek, die waren samengevat in het boek Over de grens, de synthese van het onderzoek. Voor de nadere uitwerking van de synthese zouden maar liefst elf deelstudies worden gepubliceerd.
Al tijdens het dekolonisatieonderzoek, maar vooral daarna is door meerdere organisaties en groeperingen fundamentele kritiek geuit over de uitvoering van het onderzoek: de onderzoekers hebben zich eenzijdig gefocust op het vermeende structurele geweld door de Nederlandse krijgsmacht; de daarbij gebruikte termen ‘systematisch’, ‘structureel’ en ‘extreem’ (in relatie tot geweld) zijn onduidelijk gedefinieerd en een duidelijke kwantitatieve analyse ontbreekt; het door de tegenstander gepleegde excessieve geweld wordt als reactief geweld van vrijheidsstrijders omschreven, waarmee onder meer het aangebrachte leed tijdens de Bersiap wordt gebagatelliseerd; het onderzoek gaat voorbij aan de inzet van Nederlandse militairen waarbij geweld geen rol speelde (humanitaire acties); de gebeurtenissen zijn niet in de historische context geplaatst en worden beoordeeld op basis van hedendaagse waarden en normen en vanuit antikoloniale, ideologische/politieke standpunten.
Samengevat komt de kritiek erop neer, dat het onderzoek niet voldoet aan de oorspronkelijke strekking en intentie van het kabinet, het wetenschappelijke gehalte van het onderzoek op een aantal punten in twijfel moet worden getrokken en het onderzoek geen evenwichtig beeld geeft van de gebeurtenissen.
Het Veteranen Platform was een van de organisaties die reageerde en Carré 3-2022 was als themanummer aan het dekolonisatieonderzoek gewijd. In mei van het vorige jaar hield de Vaste Commissie voor Buitenlandse Zaken gedurende twee dagen rondetafelgesprekken met individuen en vertegenwoordigers van een groot aantal organisaties, waaronder het Veteranen Platform, ter voorbereiding op een Kamerdebat.
De eerste schriftelijke kabinetsreactie van 17-02-2022 eindigde met: ‘Zoals toegezegd in de Kamerbrief uit 2017 zal het kabinet de publicaties verder bestuderen en vervolgens met een nadere reactie komen. Daarbij zullen ook de bevindingen worden meegewogen in de deelstudies die in april en mei van dit jaar zullen verschijnen.’
Het kabinet stuurde op 14 december jl. de tweede reactie op het dekolonisatieonderzoek. Dat is om twee redenen opvallend. In de eerste plaats vanwege het moment, vlak voor het kerstreces van de Kamer en de afsluiting van het lopende jaar door de bv-Nederland. In de tweede plaats vanwege de publicatie van de deelstudies n.a.v. het dekolonisatieonderzoek. Het kabinet heeft bij de eerste reactie immers aangegeven te zullen reageren na het verschijnen en bestuderen van alle deelstudies, waarvan de laatste boeken naar verwachting in april en mei van het afgelopen jaar zouden verschijnen. Die publicaties hebben echter grote vertraging opgelopen en de verwachting is nu dat de laatste delen – het betreft zes van de elf deelstudies – in de eerste helft van dit jaar zullen verschijnen. Desondanks ‘… acht het kabinet het gepast om niet tot de zomer van 2023 te wachten, maar nu deze aanvullende kabinetsreactie te versturen’ (Brief Kabinet minister-president van 14 december 2022, referentie 4305223).
Naschrift: Bij het ter perse gaan van dit nummer werd bekend dat op 2 februari 2023 twee deelstudies zouden verschijnen.
