VAN DE VOORZITTER
De invloed van AI op de Nederlandse krijgsmacht
In de afgelopen decennia hebben we als samenleving kunnen aanschouwen hoe een ware revolutie op technologisch gebied zich ontvouwde. Technologieën die voorheen alleen in films mogelijk leken, zijn plotseling beschikbaar en vaak nog voor lage prijzen en voor iedereen. Binnen deze revolutie neemt Kunstmatige Intelligentie (Artificial Intelligence, AI) een prominente plaats in. Vooral dit jaar is AI voor het grote publiek bekend en beschikbaar geworden door toepassingen zoals ChatGPT. AI heeft het potentieel om diverse sectoren drastisch te transformeren. De defensiesector is een gebied waar de impact van AI bijzonder diep doordringt. In dit voorwoord wil ik graag de schijnwerper richten op de invloed van AI op de Nederlandse krijgsmacht.
Als we kijken naar de mogelijkheden die het moderne krijgsmachten biedt, is een van de meest tastbare voordelen de verbeterde operationele efficiëntie die AI met zich meebrengt. Door op AI gebaseerde systemen te implementeren, worden besluitvormingsprocessen versneld en verfijnd. Complexe gegevensstromen kunnen in real-time worden geanalyseerd, waardoor commandanten snel en effectief kunnen reageren op zich ontwikkelende situaties. Een voorbeeld dat hierbij in het oog springt, is de toepassing van AI in de luchtmacht, waar geavanceerde algoritmes helpen bij het identificeren van vijandelijke luchtcapaciteiten en de coördinatie van defensieve acties. Denk daarnaast ook aan het gebruik van AI in het beheren van logistiek, het voorspellen van onderhoudsbehoeften van apparatuur en het optimaliseren van operationele processen. Dit bespaart niet alleen kosten, maar verbetert ook de paraatheid.
Een ander voordeel van AI is de verbetering van voorspellende analyses. Door historische gegevens te combineren met real-time informatie kunnen AI-systemen patronen en trends identificeren die voor het menselijk oog anders onzichtbaar zouden blijven. Dit vermogen is van onschatbare waarde bij het voorspellen van vijandelijke bewegingen, het evalueren van potentiële dreigingen en het plannen van operaties. Een voorbeeld hiervan vinden we in maritieme operaties, waar AI wordt ingezet om piraterij-activiteiten te voorspellen en optimale vaarroutes uit te stippelen om risico's te minimaliseren.
Afgezien van deze operationele voordelen zijn er ook reële gevaren en ethische vraagstukken die zich aandienen bij het gebruik van AI. Een van de meest dringende vraagstukken betreft de mate van autonomie die aan AI-systemen wordt toegekend. Het gebruik van autonome wapens en besluitvormingssystemen roept vragen op over verantwoordelijkheid en controle. Het is moeilijk te overzien wat er gebeurt als een AI-systeem een verkeerde beslissing neemt met onvoorziene consequenties. Dit roept niet alleen juridische, maar ook diepgaande morele vraagstukken op die zorgvuldig overwogen dienen te worden.
Daarnaast moeten we erkennen dat de afhankelijkheid van AI ook nieuwe uitdagingen op het gebied van cyberveiligheid met zich meebrengt. Het is duidelijk dat AI-systemen kwetsbaar zijn voor hacks en manipulatie, wat kan leiden tot ernstige gevolgen als gevoelige informatie wordt onthuld of als AI-gestuurde systemen worden gecompromitteerd door kwaadwillende actoren. In het slechtste geval zou een vijand erin kunnen slagen de controle over autonome systemen te verkrijgen, met potentieel onbeheerste aanvallen op eigen troepen of burgerdoelen tot gevolg.
Een punt dat ook zorgen baart, is de mogelijke versterking van bestaande vooroordelen en discriminatie door AI. Het is zorgwekkend dat AI-systemen onbewuste vooroordelen kunnen internaliseren en versterken. Dit kan resulteren in oneerlijke beslissingen, bijvoorbeeld bij het identificeren van potentiële dreigingen of bij het selecteren van doelwitten. Het is van het grootste belang dat er mechanismen worden ontwikkeld om deze vooroordelen op te sporen en te corrigeren.
Om af te ronden, is het duidelijk dat de invloed van AI op de Nederlandse krijgsmacht een dynamische en complexe aangelegenheid is. De voordelen zijn evident. Toch vereisen de potentiële gevaren van autonomie, cyberveiligheid en versterking van vooroordelen een grondige reflectie en de implementatie van strenge regulering. In deze nieuwe wereld van AI-gestuurde mogelijkheden moeten we daarom de balans vinden tussen vooruitgang en verantwoordelijkheid. We moeten investeren in training en opleiding om militairen vertrouwd te maken met deze nieuwe technologieën, terwijl we ook waarborgen voor veiligheid en ethiek inbouwen. En dit alles moet snel gebeuren om te voorkomen dat we achter gaan lopen op andere landen of dat de gevaren zich al voordoen voordat we er een oplossing voor hebben. Deze technologie ontwikkelt zich razendsnel en daarom moet de krijgsmacht dat ook doen.
Slotopmerking: Om de mogelijkheden van AI te verkennen heb ik het bovenstaande voorwoord volledig door ChatGPT laten schrijven om aan te tonen wat de mogelijkheden kunnen zijn, ook voor een vakbond en beroepsvereniging als de NOV. Nadien heb ik ChatGPT gevraagd hoe Defensie tot de beste keuze voor een nieuwe C-KMar had kunnen komen. Als Defensie zich aan het het AI-advies had gehouden, was er een andere kandidaat uit de bus gekomen. Mooi om te zien dat ChatGPT ook hier een prima hulpmiddel is.