Bestrijden van hybride dreigingen

Conclusie

Hybride dreigingen in het militaire domein (Foto NATO.org)

Als we naar de verschillen tussen de nationale benaderingen kijken, kunnen die dan worden verklaard door de strategische cultuur van deze landen? Dit onderzoek concludeerde dat Finland, Duitsland en Nederland hybride dreigingen afwijkend benaderen waar het de organisatie van hun nationale veiligheid betreft en de scope aan maatregelen die men neemt om veerkracht te verhogen en tegenstanders af te schrikken. Er bestaat echter overeenstemming in de manier waarop een hybride dreiging wordt gedetecteerd en de maatregelen die worden genomen bij een daadwerkelijke hybride aanval.

De verschillen kunnen worden verklaard aan de hand van een veelvoorkomende beschrijving van strategische cultuur waarin historische, institutionele en politieke processen van een land een lens vormen waardoor strategische kwesties worden bekeken. In het geval van Finland kan de veiligheidsorganisatie worden verklaard uit het belang dat daar wordt gehecht aan het verdedigen van het eigen grondgebied en de versterking van de nationale veiligheid. Voor Duitsland kan worden gesteld dat de wijze waarop het veiligheidsdomein is georganiseerd kan worden verklaard uit de aarzeling bij de overheid om informatie te delen en het belang dat wordt gehecht aan privacy. Dat verklaart waarom het besef van de ernst van hybride dreiging nog niet is doordrongen in de samenleving als geheel. In Nederland kan de organisatie van de nationale veiligheid worden verklaard uit het feit dat ons land van oudsher een handelsnatie is, en zodoende met tal van andere partijen moet samenwerken. De politiek is gebaseerd op het verkrijgen van consensus over het economisch en sociaal beleid. Door de afwezigheid van een rechtstreekse bedreiging is het in Nederland echter moeilijker om bij de bevolking voldoende draagvlak te krijgen voor het verhogen van de weerstand tegen dergelijke bedreigingen, in tegenstelling tot de situatie in Finland en Duitsland.

De verschillen in aanpak tussen de drie landen kunnen niet direct verklaard worden door de studie van dr. Heiko Biehl. Deze heeft zich met name toegelegd op het naar buiten gerichte veiligheidsbeleid, terwijl het tegengaan van hybride dreiging vooral een binnenlandse, nationale aangelegenheid is. Daarnaast belicht de studie van Biehl specifiek de inzet van militaire middelen en op welke gronden daarbij beslissingen worden genomen. Het militaire domein is echter slechts een enkel aspect van de hybride dreiging en de studie van Biehl geeft daarom onvoldoende context in dit verband.

Naast de bovengenoemde verschillen, concludeert het onderzoek ook dat de drie landen hybride dreigingen op gelijke wijze detecteren en hetzelfde kijken naar hoe te reageren op een daadwerkelijke hybride aanval. Met andere woorden: de strategische cultuur van een land heeft hierop geen invloed. Dit ligt aan de aard van hybride dreigingen. De patronen rond deze vormen van bedreiging zijn immers gelijk: zij zijn gericht op een way of life. Aangezien de onderzochte landen veel overeenstemming vertonen, met een moderne, open samenleving en een open economie, maar ook met dezelfde kwetsbaarheden, ligt het voor de hand dat zij met dezelfde vormen van dreiging zullen worden geconfronteerd. Daarnaast hebben hybride dreigingen een multidimensionaal karakter, kunnen ze niet makkelijk worden ontdekt, en zijn ze moeilijk toe te schrijven aan een specifieke veroorzaker. Dat verklaart waarom de voor de hand liggende antwoorden op dreiging afhankelijk zijn van de context en deze voor de drie onderzochte landen gelijk zijn.

Al met al zijn de verschillen in aanpak geworteld in historische, institutionele en politieke processen, waar de overeenkomsten kunnen worden verklaard door de aard van hybride dreigingen. Strategische cultuur is dan ook een context die beïnvloedt, maar uiteindelijk niet bepaalt, hoe Finland, Duitsland en Nederland hybride dreigingen aanpakken