door: René Bliek
Wat leven we toch in een complexe wereld
De directe aanleiding voor de huidige crisis is het opduiken van een nieuw coronavirus. Maar er zijn meer problemen voor de samenleving. Ik neem aan dat eenieder zich dat realiseert. Wegkijken of het probleem ontkennen is niet verstandig en je kunt niet praten over oplossingen zonder te kijken naar de oorzaak van de problemen. Waar het huidige virus nu vandaan komt is voor veel mensen interessant, maar of het virus nu afkomstig is van het overspringen van dieren op mensen, zoönose, of dat het door menselijk geknutsel is ontstaan, maakt voor de samenleving weinig verschil.
Onder andere door ontbossing en het vernietigen van natuur voor ons eigen gewin neemt de leefruimte voor dieren (en dus ook dragers van nog onbekende virussen) af en komen ze vaker in contact met mensen. En het volgende virus ligt alweer op de loer. Een andere factor is de extreme afhankelijkheid van globalisering en de eenzijdige financiële focus op de economie. Daarin zijn productie en toeleveringsketens over de hele wereld verspreid en veelvoudig met elkaar verbonden. Omwille van de kosten zijn er in de ketens nauwelijks voldoende voorraden om schokken op te vangen. Het hele systeem hangt aan het zijden draadje van wereldwijd transport. Dat was goed merkbaar toen het enorme containerschip Ever Given door een zandstorm en harde wind vast kwam te zitten. Het lag enkele dagen overdwars in het Suezkanaal. De gevolgen voor de winkelbevoorrading waren ook in Nederland merkbaar.
Vraag de gemiddelde Nederlander wat onze militairen in Litouwen doen en ze zullen het niet weten!
Ook de massale verplaatsingen die mensen en goederen van voor de crisis over de hele wereld maakten dragen niet bij om het een virus moeilijk te maken. Ook nu zien we goed de gevolgen van het sluiten van de grenzen en zeg maar ‘het ophokken’ van burgers. Ik zal nog een paar steekwoorden opschrijven met mogelijke gevolgen, waarbij ik u waarschijnlijk niet verras.
- Verschillende maatschappelijke systemen met wel of geen gezondheidszorg als basisvoorziening;
- Sociale onrust;
- Politieke instabiliteit;
- Veiligheidsrisico’s;
- Extreme weersituaties als gevolg van de klimaatverandering. En dan vraag ik mij oprecht af wanneer wij in Nederland nu wel samen problemen gaan oplossen. Gezien de ontwikkelingen van de formatie en hoe we dit land op dit ogenblik besturen ben ik bang dat we pas na de zomer weer ‘business as usual’ hebben. Pas daarna kan de rechtsstaat sterker worden, de instituties onafhankelijker en daardoor de rechten van burgers beter beschermd worden.(1) Een langdurige kabinetsformatie kan ook een nadelig effect hebben op de loononderhandelingen met de vakbonden. U allen weet dat de cao-onderhandelingen net voor Kerst opnieuw stukgelopen zijn. Het – inmiddels demissionaire – kabinet Rutte III bleek niet bereid minister Bijleveld het benodigde extra geld te verstrekken om aan de arbeidsvoorwaardenruimte, waaronder de looneis, maar ook andere verbeteringen voor het Defensiepersoneel te voldoen. Ook bleek de minister niet bereid extra financiële ruimte binnen de Defensiebegroting beschikbaar te stellen. Via de diverse bladen, de websites en sociale media en vanwege corona ook door een Webinar (georganiseerd op 2 februari 2021), is de achterban geïnformeerd.
Omdat de Centrales van Overheidspersoneel (CVO’s) wilden weten wat er leefde onder hun leden werd er een referendum uitgeschreven. De uitslag van dit referendum was duidelijk. De leden gaven duidelijk aan niet in te kunnen stemmen met het cao-bod van Defensie. De CVO’s wilden de bewindslieden nog eenmaal de kans bieden om alsnog met een beter bod te komen en schreven een brief met een ultimatum. Binnen de gegeven reactietermijn kwam er van Defensie een antwoord. Helaas bleek dat de werkgever Defensie niet voldoende financiële ruimte vrij wilde maken om fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden voor het defensiepersoneel te realiseren. Om die reden beraden de bonden zich nu op acties en andere stappen.(2) Ook voor mij is dat een teleurstelling, maar vooral dat het weer zo ver heeft moeten komen, raakt mij. Het is belangrijk dat ik en u tijdig weten wat de acties en andere stappen zullen zijn. Dat zal voor mij het probleem niet zijn. Eenvoudig gezegd: veel formeel overleg is al stilgelegd, maar gelukkig gaat op dit moment het Informeel Overleg Reorganisaties (IOREO’s) in de meeste gevallen nog door. Ook de Begeleidingscommissies Personele Implementatie (BCO’s-PI) van goedgekeurde Definitief Reorganisatie Plannen (DRPn) gaan door. Samen met u hebben wij, in het verleden, kunnen zien welke gevolgen het uitstellen van een reorganisatie bij al onze Defensie- onderdelen (DO’n) voor het personeel (niet alleen de leden van een vakbond), maar zeker ook voor de Defensieorganisatie kan hebben. Juist om die reden gaat dit proces nog door. Het is wel telkens de spagaat waar je in zit als Defensie vakbond. Bonden die niet tot stakingen mogen oproepen. Het is altijd belangrijk, dus ook nu, dat de CMHF-sector Defensie een goede relatie weet te behouden met haar achterban en de diverse gesprekspartners bij Defensie en daarbuiten. Ik geloof zelf in het onderhandelen volgens de Harvard Methode. De eenvoudige basisprincipes zijn duidelijk. De nadruk van deze methode ligt namelijk op het vinden van gemeenschappelijke belangen, het bedenken van oplossingen die een win/win-situatie opleveren, met toetsing aan redelijke, objectieve normen.
(2) Nadere informatie kunt u vinden op onze PRODEF website: https://www.prodef.nl/nieuws
CDS luitenant-admiraal Rob Bauer is niet te beroerd om ‘back to the roots’ te gaan. Hij bleek ook een man van het persoonlijk contact en haalde daar veel energie uit.
Kort door de bocht zijn er 4 spelregels:
- Goede relatie met de andere partij(en);
- Op elkaar vertrouwen;
- De belangen/zienswijze van elkaar begrijpen;
- Er samen uit proberen te komen.
Dat dit nu nog uitdagender wordt is logisch. Wel krijg ik steeds meer moeite met het niet integer zijn en het wegkijken. Dit speelt echter niet alleen bij Defensie en in Nederland. Denk hierbij maar eens aan de partij van de Duitse bondskanselier Merkel, de CDU/CSU, die hard geraakt is vanwege een corruptieschandaal met mondkapjes. Ook diverse Nederlanders hebben gefraudeerd met het aanbieden van mondkapjes. Ze werden beschuldigd van oplichting, valsheid in geschriften en witwassen. Enkele daarvan zijn ook veroordeeld. Schandalig: misbruik maken van schaarste en angst.
Bij wegkijken denk ik vooral aan de gevaren horende bij hybride oorlogsvoering. Ik ben bang dat de politiek in Nederland zich niet goed realiseert wat nu eigenlijk hybride oorlogvoering betekent en mogelijk om die reden de gevolgen niet goed ziet voor de korte en langere termijn. Er is geen sprake van een openlijk conflict tussen twee staten. Juist daarin onderscheidt deze manier van optreden zich van een klassiek (interstatelijk) conflict. Er zijn zat voorbeelden te vinden op het internet. Mogelijk dat deze bijdrage van Le Monde met informatie over de Russische huurlingen van de Wagnergroep het bekijken waard is.(3)
De uitdaging voor Defensie is relevant te blijven. We moeten sneller kunnen inspelen op de wisselende situaties en toekomstige dreigingen. Dit is onderkent door onze eigen Minister Ank Bijleveld-Schouten. Toch verkeert onze krijgsmacht in zorgwekkende staat en dat wordt niet verteld door de minsten, maar door de commandanten van de marine, landmacht, luchtmacht en marechaussee.
Het belang van ’macht en tegenmacht’, we gaan het meemaken, maar blijf wakker. Machtspolitiek speelt zich niet alleen af aan het Binnenhof!
