Dr. Martijn Kitzen is Universitair Hoofddocent Krijgswetenschappen aan de Nederlandse Defensie Academie en voormalig officier.

OPINIE - BINNENLAND

Onbekend en onbemind

MARTIJN KITZEN

Steeds vaker vragen vrienden zonder militaire achtergrond mij naar de reden waarom er niet meer gebruik wordt gemaakt van Defensie bij de bestrijding van de coronacrisis. Ik kan wel zeggen dat de krijgsmacht grotendeels wegbezuinigd is en dat we met de beperkte capaciteit die we hebben al het nodige bijdragen, maar de meeste ‘burgers’ nemen daar geen genoegen mee.

Met al die recente investeringen zouden militairen toch een grotere rol kunnen spelen? U en ik weten dat het niet zo simpel in elkaar zit, maar leg dat maar eens uit. En daar zit ’m het belangrijkste probleem; we slagen er nog steeds niet goed in om aan maatschappij en politiek uit te leggen waarom het van belang is dat we nu eens serieus werk maken van het herstel van de Nederlandse krijgsmacht.

Niet dat daar geen pogingen toe worden ondernomen. Een mooi voorbeeld is het recentelijk gepubliceerde rapport Dreigingsbeeld Statelijke Actoren. MIVD, AIVD en NCTV trekken daarin gezamenlijk op om te laten zien hoe onze kwetsbare veiligheidsbelangen worden bedreigd door mogendheden als China en Rusland. Ondanks de ondersteunende infographic en video blijft dit voor veel mensen echter toch vooral een ver-van-mijn-bed-show. Schouderophalend gaat de gemiddelde Nederlander verder met waar hij of zij mee bezig was en dat is op dit moment vooral de coronacrisis zo ongeschonden mogelijk doorkomen. Overigens weet ik dat de meeste militairen dat laatste maar al te goed begrijpen. Ik heb bijvoorbeeld van velen gehoord dat ze zo hun vraagtekens hebben bij het burgerinitiatief psst.nl dat, in een tijd waarin veel mensen in financieel zwaar weer verkeren, vraagt meer geld uit te trekken voor Defensie.

Toch is het belangrijk om rond de verkiezingen en aanstaande formatie meer aandacht te genereren voor de betreurenswaardige stand van ons militair apparaat. Mocht u de petitie nog niet ondertekend hebben, dan wil ik u vragen de oproep van uw voorzitter te volgen en dit alsnog te doen. Op dit moment is de maatschappij te onbekend met nut, noodzaak en toestand van de krijgsmacht en daardoor blijft onze organisatie ook politiek onbemind. Het is hoognodig een krachtig signaal af te geven als we geen kind van de (corona)rekening willen worden.

Het wrange van de huidige situatie is dat Defensie gevangen lijkt in een vicieuze cirkel die ervoor zorgt dat zij onbekend en dus onbemind blijft. Het overheersende beeld is immers dat de krijgsmacht slechts een kleine bijdrage levert aan de bestrijding van de coronacrisis. Zelfs met onze beperkte capaciteit moet het mogelijk zijn hier verandering in te brengen. Een van de sterkste punten van de militaire organisatie en haar mensen is dat zij is ingericht om complexe problemen aan te pakken en laat het dat nu precies zijn waar Nederland op dit moment behoefte aan heeft. Verschillende crisisexperts hebben al gewezen op het zwakke optreden van overheidsinstanties en het feit dat militaire expertise het verschil kan maken bij bijvoorbeeld het uitrollen van een vaccinatieprogramma[1]. Met andere woorden, alleen al met onze kennis zouden we de maatschappij een goede dienst kunnen leveren. Het probleem hierbij is dat het erop lijkt dat de overheid Defensie niet in wil zetten. Wat daar de precieze redenen voor zijn blijft onduidelijk, maar ik kan me zo maar voorstellen dat partijpolitieke of bureaucratische belangen hier een rol in spelen. Sowieso vind ik dat de coronacrisis pijnlijk duidelijk heeft gemaakt dat onze regering bij het opstellen van een aanpak last heeft van hetzelfde gebrek aan strategisch denken dat we al langer bij militaire missies terugzien. Het is exemplarisch dat ook nu het potentieel van Defensie niet ten volle wordt benut. Dit alles laat zien dat het cruciaal is dat de politiek ook bereid is de krijgsmacht haar rol te laten vervullen bij de bescherming van Nederland en zijn burgers. De tijd lijkt rijp voor een grondige politiek-militaire dialoog over de rol en positie van de krijgsmacht. Het initiatief daartoe zal echter vanuit het onbekende en onbeminde Defensie moeten komen en daar ligt een rol voor ons allemaal.

Eindnoot 1. NRC, 14-12.2020; Vaccinatieprogramma vereist militaire aanpak