HISTORIE
Red Eagles, MiG’s boven Nevada
MiG-21 en MiG-17 begeleid door F-5 chase planes (Wikimedia commons)
De geschiedenis van het 4077 Test and Evaluation Squadron (TESS), de Red Eagles
LKOL B.D. P. DEKKERS
Wie wel eens boven de Amerikaanse staat Nevada heeft gevlogen, heeft op de vliegkaarten van het gebied gezien dat grote gebieden afgesloten zijn voor ‘normaal’ vliegverkeer. Een van die gebieden was bekend als Area 51, of Groom Lake. Overduidelijk vonden hier als geheim geclassificeerde projecten plaats, zoals beproeving van experimentele vliegtuigen waar de tegenstander, lees de Sovjet-Unie, geen weet van mocht hebben. Het was maar bij weinigen bekend dat de Amerikaanse luchtmacht (USAF) beschikte over een heel squadron met vliegtuigen van diezelfde tegenstander.
Het was tijdens mijn plaatsing als instructeur bij AIRCENT Tactical Leadership Programme (TLP), begin jaren tachtig, dat wij in de gelegenheid werden gesteld om een bezoek te brengen aan het destijds ultra-geheime, in het op het enkele kilometers van de Amerikaanse vliegbasis Ramstein gelegen dorpje Einsiedlerhof gelegen, Warrior Preparation Center (WPC). Dit was een soort museum, ondergebracht in een anoniem uitziende hangar op een tamelijk desolaat kazernecomplex zoals er tijdens de Koude Oorlog zoveel waren in dit deel van de Duitse Rheinland Pfalz regio. Maar wie dankzij het tonen van de juiste pasjes en travel orders eenmaal binnen was, waande zich in een museum van de Sovjetstrijdkrachten of de Nationale Volksarmee van de DDR. Een bonte opstelling van Russisch militair materiaal als tanks, geschut en natuurlijk ook vliegtuigen. Voor ons Europese NAVO-militairen was het de eerste gelegenheid om eens plaats te nemen in de cockpit van een MiG of Soekhoi jager, en iets van het gevoel te ervaren dat een Russische of Oost-Duitse vlieger zou hebben als hij ons in het vizier zou hebben. Een opmerkelijke ervaring voor ons was het gebrek aan vertrouwen dat het ontwerp van deze vliegtuigen toonde in de vliegers die ermee moesten werken. Zo kon bijvoorbeeld de radar alleen voor de vlucht worden afgesteld, tijdens de vlucht kon de vlieger er niet bij. De vlieger werd min of meer beschouwd als niet meer dan een noodzakelijk verlengstuk van de command & control door de gevechtsleiding op de grond en hij mocht vooral geen eigen initiatief tonen. Nu waren al deze vliegtuigen static opgesteld, vliegen zat er voor deze kisten niet meer in. De uitleg van een van de Amerikaanse aggressor pilots liet echter wel doorschemeren dat ‘ergens’ in de VS een squadron opereerde dat wel over vliegende MiG’s beschikte om USAF vliegers te trainen in het luchtgevecht tegen Sovjet tegenstanders.
Constant Peg
Op 26 februari 1984 verongelukte in de woestijn van Nevada een Amerikaanse straaljager waarbij de vlieger om het leven kwam. Op zich geen opzienbarend nieuws, goed voor niet meer dan een paar regels in de regionale pers en militaire media. Pas toen details over de onfortuinlijke vlieger bekend werden, werd de belangstelling van de pers gewekt. De vlieger was namelijk een generaal, lgen Robert M. Bond (what’s in a name), vicecommander van USAF Systems Command. Nu was het ook in die tijd bij de Amerikaanse luchtmacht niet gebruikelijk dat generaals single seat fighters bestuurden en de landelijke pers, waaronder Time Magazine, ging zich ermee bemoeien. Het feit dat de luchtmacht niet bekend wilde maken om wat voor type vliegtuig het ging, maakte het er niet beter op; het officiële persbericht maakte alleen melding van een ‘specially modified test aircraft’. Dat deed de geruchtenmachine op volle toeren draaien, met speculaties dat het om een ultra-geheim stealth vliegtuig zou gaan. De ontwikkeling daarvan was al min of meer een publiek geheim. Maar het bestaan van een Amerikaans MiG-squadron bleef nog lang een zorgvuldig gekoesterd mysterie, en grote delen van het programma zijn nog steeds niet declassified.
Al bij het begin van de Koude Oorlog was de Amerikaanse luchtmacht begonnen met het in het geheim testen van buitenlandse vliegtuigen, en in het bijzonder Sovjet-ontwerpen, onder het project Constant Peg. Het eerste vliegtuig dat zo werd gebruikt om uit te vinden wat de beste tactiek zou kunnen zijn voor de eigen vliegers was een ‘illegaal’ in 1953 verkregen YAK-23. Dit was een van de eerste Sovjet straaljagers die de eerste vlucht maakte in 1947. Het vliegtuig werd algemeen beschouwd als een ernstige bedreiging voor de Amerikaanse B-29 Superfortress bommenwerpers, zouden die ooit boven Rusland worden ingezet. De collectie Sovjet materieel breidde zich gestaag uit met meerdere types MiG jagers en uiteindelijk culmineerde dit in de formele oprichting op 1 april 1977 van het 4077 Squadron. De thuisbasis werd ingericht op de Tonopah Test Range Airport, ongeveer zeventig mijl ten noordwesten van Groom Lake gelegen en zo voldoende ver verwijderd van spiedende ogen. Het squadron had de beschikking over een aantal MiG-17 en -21 vliegtuigen en vanaf 1980 ook de MiG-23 (Flogger), die waren verkregen uit bronnen uit de hele wereld: Israel, Egypte, Libanon, Indonesië en andere landen. In latere jaren kwam daar nog de voorraad bij uit de voormalige DDR . Ook werden in China een aantal MiG klonen aangeschaft, de Chengdu J-7B. Het vliegtuig waarmee lgen Bond verongelukte was een via Egypte verkregen Flogger.
Vliegers van het 4077th Squadron bij een MiG-21 (Wikimedia Commons)
Op de foto hieronder een MiG-21 Fishbed in camouflagekleuren (Wikimedia commons)
MiG-23 Flogger in Amerikaanse dienst met crewchief poserend naast de luchtinlaat (Wikimedia commons)
Het onderhoudspersoneel van 4077 Squadron moet wonderen hebben verricht om de vliegtuigen in min of meer vliegklare staat te houden, zonder een grote voorraad reservedelen en handboeken. In voorkomend geval moesten onderdelen worden nagemaakt of door de CIA ergens ter wereld illegaal worden verkregen. Daar komt nog bij dat de MiG’s weliswaar waren ontworpen om onder primitieve omstandigheden te kunnen opereren met een minimum aan onderhoud door nauwelijks geschoold personeel, maar dat de geplande levensduur vaak ook maar een fractie bedroeg van westerse ontwerpen. Om de meeste risico’s uit te sluiten werden de MiG’s alleen overdag gebruikt en evenmin tijdens slecht weer. Desondanks realiseerde het squadron in de tien jaar van zijn bestaan meer dan 15.000 sorties met de drie types MiG uit de inventaris. Daarnaast werd elk vliegtuig tijdens de vlucht begeleid door een T-38 chase plane. De vliegers voor 4077 Squadron werden zorgvuldig geselecteerd uit de kringen van de USAF Fighter Weapons School, de agressor squadrons en de Top Gun graduates van de US Navy. Hierdoor bleef het aantal ongevallen beperkt tot niet meer dan drie; een MiG-17 Fresco en twee Floggers, waaronder het toestel van lgen Bond. Er werden hoge eisen aan de vliegers gesteld, zij moesten zonder hulp van een formeel trainingsprogramma, flight manual of simulator zich in de karakteristieken van een onbekend vliegtuig inleven. Des te merkwaardiger was daarom het ongeval van lgen Bond, die, geen deel uitmakend van het squadron, tijdens zijn ‘afscheidstournee’ voor zijn pensionering besloot zichzelf op een tripje MiG-23 te trakteren. Met niet meer dan een briefing aan de rand van de cockpit ging hij de lucht in met een voor hem vreemd vliegtuig dat door alle squadronvliegers werd beschouwd als moeilijk om te vliegen. Bij een snelheid van Mach 2+ kreeg hij de motor niet meer uit de afterburner. Met de vleugels volledig naar achter versteld werd het vliegtuig steeds moeilijker te besturen en Bond raakte de controle erover kwijt. Toen hij de schietstoel gebruikte, brak hij zijn nek en verongelukte dodelijk.
Op het hoogtepunt van de Koude Oorlog beschikte het squadron over bijna veertig vliegtuigen van meerdere types
In 1988, tegen het einde van de Koude Oorlog, werd het squadron opgeheven. Een beslissing die werd ingegeven door op handen zijnde budgetbeperkingen en de hoge kosten die het opereren met een geheim squadron ‘vijandelijke’ vliegtuigen met zich meebracht. Op het hoogtepunt, begin jaren tachtig, beschikte het squadron over bijna veertig vliegtuigen. Ten tijde van de opheffing beschikte het squadron nog over 14 MiG-21’s en 9 MiG-23’s.
Verder na Constant Peg
De opheffing van 4077 Squadron betekende echter niet het einde van het testen met buitenlands materieel door de USAF, alleen werd de uitvoering nu anders georganiseerd. De integratie van de DDR Flugwaffe in de West-Duitse Luftwaffe gaf de USAF toegang tot de Russische Soekhoi Su-22 en toen nog hypermoderne MiG-29 Fulcrum vliegtuigen, zonder dat allerlei kostbare geheimhouding noodzakelijk was. Volgens onbevestigde bronnen wordt in Nevada, vanaf de basis bij Groom Lake, nog steeds gevlogen met de Fulcrums en een paar Soekhoi Su-27 Flankers. Op deze wijze doen de Aggressor vliegers op de F-15 en F-16 waardevolle lessen op om te gebruiken bij de training van de reguliere squadronvliegers in de VS en elders ter wereld.