Een open discussie voeren: hoe doe je dat?

Tegenwoordig lijkt er steeds meer polarisatie te ontstaan in discussies. Bij discussie in relatie tot COVID-19 is dit misschien wel het meest zichtbaar, maar ook andere maatschappelijke debatten worden steeds meer op deze manier gevoerd. Ook bij Defensie zie ik steeds vaker dat er geen gematigd midden is, maar slechts voor of tegen. Dit creëert tevens een wij-zij gevoel en dat maakt het lastiger om vervolgens weer samen tot oplossingen te komen.

Met betrekking tot het artikel over de tank viel het mij op dat er een soort tweedeling is wanneer het gaat om de toekomst van oorlog- en conflictvoering. De ene kant gelooft dat nieuwe vormen van oorlogvoering en nieuwe domeinen zoals cyber, drones, information manoeuvre beslissend gaan zijn in de toekomst en dat deze de effecten die reguliere wapensystemen kunnen brengen tenietdoen. De ‘oppositie’ is juist van mening dat reguliere wapensystemen en wijze van oorlog voeren altijd beslissend blijven. Deze discussie zie ik telkens weer opduiken bij publicatie van artikelen die hiermee te maken hebben, wanneer er documenten uitkomen zoals de Defensievisie 2035 en bij uitspraken door prominente experts of topfunctionarissen van Defensie. In veel gevallen wordt de discussie op inhoud gevoerd, maar soms is dat niet het geval.

Enige tijd geleden deed ik een poging om een gesprek op gang te brengen over een mogelijk vrouwenquotum bij Defensie. Om het gesprek in te leiden gaf ik aan dat ik persoonlijk van mening ben dat een vrouwenquotum mogelijk wél nodig is. Niet omdat ik per se voor een quotum ben. Of dat diversiteit in de organisatie niet tot stand kan komen door mensen op hun kwaliteiten te beoordelen. De reden dat ik voor een quotum ben is dat het de afgelopen jaren lastig is gebleken om diversiteit te realiseren wanneer we alleen op die principes vertrouwen. Dan is het misschien niet verkeerd om het een keer over een andere boeg te gooien. Los van mijn persoonlijke mening ging het mij vooral om de standpunten van anderen, en vooral achter de rationale van die standpunten. Het luisteren naar deze verschillende inzichten helpt mij namelijk op het moment dat we met Defensie in gesprek gaan over een eventueel quotum. Mijn oproep leidde tot veel reacties. Niet alleen over het onderwerp zelf, maar ook over de wijze waarop ik als voorzitter deze discussie ben gestart. Dat is voor mij wederom ontzettend leerzaam geweest. Het geeft waardevolle inzichten rondom het onderwerp vrouwenquotum. Het werd mij ook duidelijk dat mijn persoonlijke mening niet los werd gezien van mijn rol als voorzitter.

Het blijft lastig vind ik. Er is een dunne scheidslijn tussen een open discussie voeren of verzanden in een welles/nietes gesprek. Het doel en de timing van een discussie zijn van groot belang. Soms is het gewoon niet het juiste moment om een discussie te voeren. Daarnaast kun je je afvragen wat je wilt bereiken en of je dat op deze manier bereikt. Verder is ook de wijze waarop een discussie gevoerd wordt essentieel. Juist door verwondering en nieuwsgierigheid naar de rationale achter de mening van anderen leren we. Daar ontstaan nieuwe inzichten die ons denken en daarmee mogelijk ons handelen verrijken.

Ik blijf in ieder geval een voorstander van het voeren van open discussies en om dit op een transparante manier te doen. Als we daarbij de uitgangspunten van een open discussie respecteren dan is het altijd waardevol. Wat betreft de kritiek op het artikel van de tank. In deze editie van Carré wordt een aantal artikelen gepubliceerd die een mooie bijdrage aan de discussie leveren en een mooie foto op de voorpagina om hier recht aan te doen.